poniedziałek, 8 grudnia 2014

Przyczynek do 130 - lecia dworca rabczańskiego

(...) nim się z Chabówki dostaniesz w objęcia Zarytego, zatrzymuje cię na drodze mały przystaneczek z napisem: „Rabka”. (...). Tak opis swych wrażeń z podróży do Rabki rozpoczął w sierpniu 1900 roku Kazimierz Kaszewski, publikując je następnie na łamach Wędrowca w czerwcu roku 1901. 

W przeddzień wigilii Bożego Narodzenia – 130 lat temu, tj. 23 grudnia 1884 roku, oddano podróżnym do użytku przystanek kolejowy w Rabce. 

Ale zanim to nastąpiło: 23 grudnia 1881 roku cesarz Franciszek Józef zatwierdził ustawę, mocą której rząd został upoważniony do budowy i eksploatacji na koszt skarbu państwa linii kolejowych: z Żywca do Nowego Sącza, z Grybowa do Zagórza i ze Stanisławowa do Husiatyna. Rozpoczęto szczegółowe studia terenowe nad dokładnym wytyczeniem planowanych linii. (Kolej Transwersalna przez Galicję – Ryszard Stankiewicz – 2009) 

Budowa gal. kolei transwersalnej 
Cała kolej transwersalna, jak wiadomo, składa się z 3-ech części, każda część podzielona na sekcye, każda sekcya na losy, a w każdym losie jest najwięcej do 4-ech urzędników technicznych. Skład personelu jest następujący: 
I. Linia Żywiec-Nowy Sącz ze siedzibą głównego kierownictwa w Nowym Sączu. Kierownik linii Nenhuber, zastępca Krammer. Kierownik I sekcyi inżynier Rossi z siedzibą w Żywcu, kierownicy losów: inżynier Freyn w Jeleśny, inż. Kułakowski w Suchy, inżynier Świerczewski w Makowie. Kierownik II sekcyi inż. Kosiński w Jordanowie, kierownicy losów inż. Klarfeld w Jordanowie, inż. Heihuhu w Rabce i inż. dr. Menkes w Mszanie. Kierownik III sekcyi inż. Krammer Edward w Nowym Sączu; kierownicy losów inż. Franciszek Rybicki ze siedzibą w Tymbarku, inż. Glatz w Limanowy i Bukowski w Nowym Sączu. (...) (Czas z sierpnia 1881 r.) 

17 października 1882 roku uroczyście rozpoczęto prace przy budowie pierwszej linii C.K. Galicyjskiej Kolei Transwersalnej (k.k. Galizische Transwersalbahn, GT) z Żywca do Nowego Sącza, a jego budowę powierzono przedsiębiorstwu Karl Baron von Schwarz Knaur&Gross, Liwenfelds, Witwe&Company, wyłonionemu w drodze przetargu. (Kolej Transwersalna przez Galicję – Ryszard Stankiewicz – 2009) 

Nastąpił czas gorączkowej i wytężonej pracy, obfitujący w sukcesy i porażki. Okres, w którym przy budowie kolei zatrudnienie znalazło wielu mieszkańców naszego regionu, ale też i wielu doznało wyzysku i krzywd, np. przy wykupie gruntów na potrzeby tej kolei. Sama budowa stanowiła temat trudny, bardzo rozległy i zawiły, który niejednokrotnie był szeroko opisywany w ówczesnej prasie jak i różnego rodzaju publikacjach oraz opracowaniach współczesnych. Nie ma więc sensu zagłębiać się tutaj szerzej w historię samej budowy Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, bo kto zechce, odnajdzie ją w bogatej i ogólnie dostępnej literaturze. Nie taki też cel ma niniejsze opracowanie 

16 grudnia 1884 roku oficjalnie otwarto dla ruchu kolejowego
linię Żywiec-Nowy Sącz. (Czas z 17 XII 1884 r.) 


 23 grudnia 1884 roku oddano do użytku przystanek w Rabce.
(Czas z 28 XII 1884 r.) 

Trudno dziś, po tylu latach mieć jakiekolwiek wyobrażenie, jak mógł wyglądać ten pierwszy przystanek. Musiał to być jednak obiekt prymitywny i bardzo skromny, skoro podróżujący musieli cierpliwie wyczekiwać na pokrytej wprawdzie, ale pozbawionej ścian stacyjce (Nowa Reforma z lipca 1885 r.) (...) zaniedbanie przez odnośne władze dworca, a raczej przystanku kolei państwowej, wielce stoi na przeszkodzie rozwojowi tego zdrojowiska, które pierwszorzędne między galicyjskiemi co do jakości wody zajmuje miejsce. Maleńka budka, będąca zarazem kancelaryą urzędnika, i kasa w połączeniu z werandą, która znów ma zastąpić poczekalnię, stanowi całe zabudowanie przystanku. Urządzenie to nie odpowiada najskromniejszym wymaganiom. Podróżni, których jest tu dosyć, zmuszeni bywają podczas słoty czekać na werandzie nadejścia pociągu. Miejmy nadzieję, że dyrekcja kolei państwowej uwzględni słuszne żądania i przystanek Rabkę podniesie do rzędu stacyi, co wielce wpłynie na podniesienie się zdrojowiska. (Nowa Reforma z czerwca 1891 r.) 

Przystanek kolejowy w Rabce, ok. 1900 r.

Stan taki trwał do roku 1896, kiedy to wskutek zabiegów i starań właściciela Rabki dr. Kadena w c. k. dyrekcji kolei państwowej, a także monitów samych podróżnych przybywających tu na leczenie, Dyrekcja c. k. kolei państw. czyniąc zadość staraniom Zarządu i wymaganiom podróżujących wybudowała na dworcu w Rabce sale poczekalne, a werandę rozszerzyła i upiększyła. (Rabka, Sprawozdanie Zarządu za rok 1896) 

Stacja kolejowa w Rabce, ok. 1910 r.

Rzadko która z miejscowości kąpielowych korzysta z tak bliskiego położenia stacyi kolejowej, jak Rabka, posiadająca znakomicie działające, silne solankowe kąpiele. Pomimo wysokich zalet leczniczych tego zakładu kąpielowego, (...), dworzec kolejowy, przerobiony ze zwykłej budki strażniczej tak, jak przed laty, daje powody do ciągłych uzasadnionych zresztą żalów na ciasnotę i wynikające z tego powodu niewygody i przykrości. (Przewodnik Kąpielowy z kwietnia 1904 r.) 

Przyjechał nowy turnus kuracjuszy, ok. 1927 r.

Stacja kolejowa jest przystankiem osobowym, niewystarczającym w sezonie pełnym. Stacja towarowa w odległej o 2 km stacji węzłowej Chabówka (Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy z maja 1926 r.)

Strzeżony przejazd kolejowy obok stacji, ok. 1922 r.

Wreszcie po latach starań, próśb, niewygód i narzekań podróżnych, Pan wojewoda krakowski otrzymał od ministerstwa komunikacji zawiadomienie, że na rozbudowę stacji w Rabce został przewidziany odpowiedni kredyt. Dokończona wiec zostanie budowa torów i drogi dojazdowej, oraz rozpocznie się budowa nowego dworca. Projekt dworca został już zatwierdzony przez ministerstwo komunikacji. (Czas z kwietnia 1928 r.)

Ministerstwo komunikacji przystąpi w najbliższym czasie, a mianowicie w ciągu miesiąca maja do rozbudowy dworców kolejowych w uzdrowiskach. I tak w Rabce zbudowany zostanie nowy dworzec, (...) (Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy z kwietnia 1928 r.) 

Dworzec kolejowy buduje się nowy (Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy z maja 1928 r.)

Widok stacji kolejowej z obecnej ulicy Spokojnej, ok. 1906 r.

Ostatnio dyrekcja kolei państwowych wybudowała dworzec towarowy w Rabce, co w znacznym stopniu ułatwi ekspedycję bagażu, która przedtem odbywała się przez odległą Chabówkę (Tygodnik Illustrowany z sierpnia 1928 r.)

Widok budynku stacji od strony peronu i torów kolejowych, ok. 1925 r.

Dyrekcja Kolei Państwowych wybudowała tor przemysłowy i magazyn towarowy na stacji w Rabce otwierając dla wszystkiego ruchu towarowego. Rozpoczęła budowę stacji osobowej i budynek dla administracji (Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy i Przewodnik Turystyczny z czerwca 1929 r.)

Codzienny obrazek stacji w trakcie trwania sezonu kąpielowego, ok. 1926 r.

Nowy dworzec towarowy, mimo, że jest od trzech miesięcy oddany do użytku publicznego, jest nadal niedostępny, ponieważ dotychczas dojazd nie został ukończony i tylko z trudem da się przejechać po rozsypanych kamieniach. (Kurier Turystyczny i Zdrojowy z czerwca 1929 r.) 

Wózki góralskie oczekujące na podróżnych. Jest to długi wasąg,
uzbrojony ku górze sterczącymi pałąkami, na których rozpięte,
nakształt namiotu, płótno,
...
(z opisu Kaszewskiego), ok. 1926 r.

(...) dworzec kolejowy został rozbudowany, stacja otrzymała nowa nazwę, zamiast dawnej Rabka nazywa się obecnie Rabka-Zdrój (Kurier Poznański z maja 1929 r.)

Budynek dworca,  już w Rabce-Zdroju, po przebudowie, 1930 r.

Utrudniona komunikacja do dworca towarowego w Rabce daje się dotkliwie odczuwać, czego powodem jest niewywalcowanie będącej w surowym stanie drogi od czasu otwarcia tego dworca. Winę ponosi tutaj Sekcja utrzymania kolei. Powoduje to niemożność odpowiedniego ładowania wozów z towarami i przypuszczać należy, że wreszcie odpowiednie czynniki przystąpią do ukończenia tej niezbędnej arterji komunikacyjnej, prowadzącej z dworca towarowego do Rabki-Zdroju. (Kurier Turystyczny i Zdrojowy z czerwca 1929 r.)

Dworzec rabczański od strony południowej, ok. 1931 r.

Nowy dworzec kolejowy nieco za szczupły, ułatwił jednak sprawniejsze ekspediowanie pasażerów. Koniecznem jest zaprowadzenie oświetlenia elektrycznego, wybrukowanie placu przed stacją, podniesienie peronu do wysokości stopni wagonów, przedłużenie peronu krytego do długości pociągów osobowych, wybudowanie chodnika wzdłuż stacji od strony ulicy. (Gazeta Handlowa z lutego 1930 r.)

Dworzec kolejowy w Rabce z lat 60-tych XX wieku

Dzisiaj bardzo cieszy fakt, że po 85 latach służby, stary już, ale ciągle uroczy budynek rabczańskiego dworca kolejowego, otrzymał drugie życie, nową szatę i szersze przeznaczenie. Ważne, że jego charakterystyczna bryła, tak wrośnięta w wizerunek Rabki, nadal cieszyć będzie swym architektonicznym kształtem oczy mieszkańców jak i przyjezdnych, oraz że służyć będzie społeczności Rabki, a miejmy nadzieję, że w przyszłości i pasażerom podróżującym nowymi kolejami, także w kierunku Nowego Sącza.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz