Zbliża się uroczystość Wszystkich Świętych, a następnie Zaduszki. Dni w których zgodnie z tradycją wspomina się zmarłych, odwiedza groby bliskich, pali znicze, a także składa wieńce czy kwiaty. Dla wielu osób jest to moment na refleksje, także nad własnym życiem. Jednak publikowany poniżej artykuł nie dotyczy tego typu zadumy, koncentruje się natomiast nad wierzeniami i tradycjami naszych przodków oraz ich analogiami z wierzeniami innych narodów. Jego autor prof. Witold Klinger był wybitnym polskim filologiem klasycznym, współtwórcą tzw. poznańskiej szkoły filologicznej. Artykuł "Dzień Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny w wierze i obrzędowości ludowej", opublikowany 1 listopada 1926 roku na łamach czasopisma "Czas", rozpoczyna się od wyjaśnienia genezy nadchodzących świąt w świecie katolickim. Następnie autor zarysowuje tradycje związane z kultem pamięci o zmarłych na świecie, które przestrzegane były w czasach mu najbliższych. Niektóre wierzenia i wyobrażenia z początku XX wieku niewiele mają już wspólnego z tym co jest kultywowane obecnie, przykładowo tradycja ugaszczania dusz, czy też ogrzewania przodków niewtajemniczonym nic nie mówi. Ostatnia część artykułu poświęcona jest genezie Święta Zmarłych. Na wstępie autor przyznaje rację zdaniu Jamesa George'a Frazera, innego słynnego filologa i historyka religii, że kościół katolicki nie stworzył, lecz jedynie usankcjonował z dawna istniejące obchody zaduszne. Po czym wskazuje na analogie obecnych tradycji do starożytnych obrzędów z Rzymu i Grecji, w czasie których upamiętniano poległych za ojczyznę. Jak się okazuje, podobieństwa nie tyczą się tylko tradycji. Wiele ze starożytnych obrzędów ku czci zmarłym znajduje swoje odbicie w rytuałach pogrzebowych. Autor zauważa także, że znana mu i rozpowszechniona w całej Europie legenda o człowieku, który spotkał się z duszami zmarłych znana była już w starożytności! Z końcowego zestawienia przytoczonych tradycji, jasno wynika, że nie przypadkowa zbieżność, ale wpływ starożytnych obrzędów zadecydował o charakterze i czasie zbliżających się świąt.
 |
| Źródło: Ilustrowany Tygodnik Polski, nr 14, 1915 r. |
